Pamela Habibovic

Hoe zou je je vakgebied omschrijven?

Mijn vakgebied is de regeneratieve geneeskunde. In regeneratieve geneeskunde richten we ons op reparatie van beschadigde weefsels en organen, om ze de normale functies in het menselijk lichaam te herstellen. MERLN instituut, aan de Universiteit Maastricht waar ik werk, benadert de regeneratieve geneeskunde vanuit het technologische perspectief. Dat betekent dat we bij het onderzoek naar en de ontwikkeling van nieuwe therapieën, veel gebruik maken van de kennis vanuit de chemie, materiaalkunde en technologie. De regeneratieve geneeskunde is een heel multidisciplinair veld. Dat vraagt veel samenwerking met onder andere de klinische kant, want zij moeten uiteindelijk de gaan toepassen wat wij ontwikkeld hebben.

Hoe begin een proces als het ontwikkelen van de keramische korreltjes?

Vaak wordt er eerst geprobeerd na te bootsen wat de natuur gemaakt heeft. Dit geldt voor de materialen voor botregeneratie, maar ook voor alle andere weefsels en organen. We kijken dan hoe zo’n weefsel er uit ziet en wat voor eigenschappen het heeft. Maar helaas lukt het ons vaak niet om het natuurlijke weefsel na te bootsen, ook omdat we zelden helemaal begrijpen hoe iets echt in elkaar steekt. Maar soms is dat ook niet nodig. Zoals je ziet met het voorbeeld van de korreltjes, kun je met iets veel eenvoudigers dan bot het lichaam helpen om de schade zelf te herstellen. Het is slechts een klein duwtje in de rug: de korreltjes zijn tijdelijk in het lichaam, starten het helingsproces en lossen dan op. Dat is er zo mooi aan.

Waarom is regeneratie beter dan het implanteren van kunstmatig implantaat?

Dat heeft verschillende redenen. Omdat een implantaat geen lichaamseigen materiaal is, functioneert het na een aantal jaar minder goed. Dat komt omdat het vaak van een ander materiaal is gemaakt, met andere eigenschappen dan het weefsel dat het vervangt. Hoe langer het in het lichaam zit, hoe meer die eigenschappen uit elkaar gaan lopen en na een tijdje wordt het verschil te groot.

We worden steeds ouder en dus moeten implantaten ook steeds langer mee kunnen gaan. Als je vroeger op je zestigste een heupimplantaat kreeg dat tien jaar meeging, was dat geen probleem. Nu worden mensen natuurlijk tachtig of negentig en willen ze ook nog steeds mobiel blijven.

Een ander voorbeeld waarom regeneratie beter is dan vervanging vind je bij jonge kinderen. Als die gaan groeien, groeit een kunstmatig implantaat niet mee. Regeneratief gegenereerd weefsel doet dat wel.

Wat maakt dat die korrels een bot laten groeien?

Dat begrijpen we nog niet helemaal. Wat we denken is dat dit komt doordat de chemische samenstelling van de korreltjes vergelijkbaar is met de samenstelling van het bot. Botten worden in het lichaam continu aangemaakt en afgebroken door cellen. We laten die cellen eigenlijk geloven dat de korreltjes ook een soort van bot zijn. De cellen herkennen iets bot-achtigs en starten het regeneratieve proces.

Dit is vooral belangrijk bij grote beschadigingen aan bot, die niet zonder ingrijpen kunnen genezen. Dan bieden de korrels mogelijk uitkomst.

Wat zou je op korte termijn willen bereiken?

Bot is eigenlijk een relatief eenvoudig weefsel dat we redelijk goed begrijpen. Maar we hebben heel veel andere problemen. Denk bijvoorbeeld aan hele knieën of schouders die vervangen moeten worden. Dan heb je niet alleen te maken met bot, maar ook met kraakbeen. Dat maakt het veel moeilijker. Je hebt dan een combinatie van materialen nodig.

Voor de keramische korreltjes specifiek, is het nadeel dat ze snel kapot gaan. Je kunt ze niet in het bovenbeen plaatsen en dan gaan lopen. Daarom kan de patiënt na het inbrengen van de korreltjes nog lang niet bewegen. Daarom onderzoeken we nu of we de korreltjes steviger kunnen maken, zonder dat ze hun werking verliezen.